کد مطلب:18974 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

دلائل قدرت بيپايان خداوند چيست؟

براي اثبات اين صفت دلائل مختلفي وجود دارد كه بعضي «علمي» و بعضي «فلسفي» است.



1 ـ دليل علمي (منظور از علم در اينجا علوم تجربي است)



هنگامي كه در خانه خود نشستهايم و تنها به محيط محدود و كوچك خود ميانديشيم دنيا در نظر ما ساده و كوچك است، اما وقتي پا به بيرون گذاشته، به قلب جنگلها، باغها و مزارع، قله كوه‎هاي مرتفع، و اعماق درياها ميرويم، يا به آسمانها و كهكشانها با بال و پر خيال مسافرت ميكنيم، و سپس آنقدر كوچك ميشويم تا بداخل اتم گام بگذاريم راستي جهان عجيبي در برابر ما تجسم ميشود.



صدها هزار نوع گياه با ساختمانهاي كاملاً متفاوت و خواص گوناگون، از گياهان ذرهبيني كه در امواج درياها شناورند گرفته، تا درختاني كه پنجاه متر يا بيشتر طول قامت آنها است! از نيشكر شيرين گرفته، تا حنظل تلخ، از داروهاي حياتبخشي كه در برگ و گل و ريشههاي آنها نهفته است، تا انواع سموم كشنده.



2 ـ برهان وجوب و امكان (برهان فلسفي)



در بحث اثبات وجود خدا اين مطلب روشن شده است كه وجود از دو حال خارج نيست يا مستقل و ذاتي است كه «واجب الوجود» ناميده ميشود، و يا وابسته است كه «ممكن الوجود» نام دارد.



و نيز در بحث توحيد و يگانگي ذات خداوند ثابت شده است كه واجب الوجود در عالم يكي بيش نيست، و هرچه غير از او است ممكن الوجود است، و تمام ممكنات نه تنها در آغاز كه در بقاءِ خود نيز متكي به او و مخلوق او هستند، و اين است معني قدرت مطلقه خداوند بر همه چيز.



3 ـ برهان سعة وجودي (برهان فلسفي)



ما اگر توانائي بر كاري نداشته باشيم حتماً به خاطر كمبودي است، مثلاٌ اگر ميخواهيم زميني را زراعت كنيم و توانائي آن را نداريم يا به واسطه آن است كه وسعت زمين بيش از توانائي ما است. يا ابزار لازم را در اختيار نداريم. و يا اگر هر دو وجود دارد زميني به صورت سنگلاخ است كه تبديل آن به يك زمين كشاورزي از توانائي ما خارج است.



بنابراين اگر توانائي كشاورزي ما محدود نبود و زمين به هر وسعتي براي ما قابل كشاورزي بود و ابزار خاصي لازم نداشتيم، ميتوانستيم هر زميني را بدون استثناء كشت كنيم.



بنابراين هر مشكلي پيش ميآيد در واقع به محدوديت وجود ما منتهي ميشود.



حال، وجودي كه از هر نظر نامحدود است، چگونه ممكن است چيزي خارج از حوزه قدرت او باشد، و به تعبير ديگر او همه جا حاضر است، همه شرائط در اختيار او است، بنابراين هرگونه موانعي را برميچيند، و اين است دليل قدرت او بر هم چيز.



4 ـ خداوند قادر مختار است



وقتي سخن از قدرت خداوند به ميان ميآيد منظور قدرت آميخته با اختيار است.



فلاسفه و علماءِ عقائد براي اثبات اين نكته كه خداوند فاعل مختار است چنين استدلال كردهاند.



فاعل از دو حال خارج نيست يا فاعل «مختار» است يا فاعل «موجب»، يعني مجبور و بياراده، مانند تأثير خورشيد در كرات منظومه شمسي و موجوداتي كه در اين كراتند.



حال ميگوئيم اگر پديد آورنده جهان فاعل موجب باشد بايد يكي از دو چيز را قبول كنيم يا عالم هستي قديم باشد، يا ذات خداوند حادث، چرا كه فاعل موجب هرگز از فعلش جدا نيست.



اما اين كه عالم ازلي باشد غيرممكن است، قبول حادث بودن ذات خداوند نيز مستلزم انكار وجود او است، چرا كه اگر حادث باشد نيازمند به علتي است پس او «واجب الوجود» نيست.



به تعبير ديگر اگر خالقيت خداوند همچون نورافشاني خورشيد بود بايد اين جهان قديم و ازلي باشد، زيرا نورافشاني خورشيد اختياري نيست و هميشه همراه او بوده و خواهد بود.



بنابراين نتيجه ميگيريم كه خداوند فاعل مختار است، ذاتش ازلي است و فعلش حادث، و هرگاه چيزي را اراده كند در همان زماني كه اراده كرده موجود ميشود.

---

پيام قرآن ج 4


حضرت آيت الله مكارم شيرازي و ساير همكاران